David Bowie, the man who sold the world...
Ο Ντέιβιντ Μπάουι είναι αναπόσπαστο μέρος της κορυφής της μυθολογίας του ροκ, ένας υπέροχος χαμαιλέοντας της σύγχρονης μουσικής, μοναδικός διαμορφωτής κινημάτων και τάσεων, μοναχικός οδοιπόρος αλλαγών και κρίσεων, κορυφαίος συνθέτης, στιχουργός και ερμηνευτής, διαχρονικά ριζοσπαστικός και εφευρετικός. Με συνεχείς δημιουργίες και απορρίψεις του ίδιου του εαυτού του, πότε ως Major Tom, πότε ως Ziggy Stardust και πότε ως Aladdin Sane, καθόρισε τα 70s χωρίς παραχωρήσεις, «υποτάσσοντας» το ροκ στις δικές του επιθυμίες.
Ο Μπάουι είναι ο μεγαλύτερος ελεύθερος σκοπευτής του Μπρίξτον και κατ’ επέκταση του βρετανικού ροκ, πρωταγωνιστής στα μέτωπα του πειραματισμού, της αναζήτησης, του «εξπρεσιονισμού», ενίοτε του παραλογισμού και μιας σημειολογικής ψυχρότητας που βρίσκει την κορύφωσή της στην βερολινέζικη τριλογία (1976-79). Πίσω από τις νότες του ναρκισσισμού υπάρχει πάντα μια αίσθηση κενού, μια επιθυμία για κάτι άλλο, για ξεχωριστούς ήχους. Και το αποτέλεσμα είναι η ταυτότητα της αυθεντικότητας.
Η μουσική του έχει συχνά το στοιχείο της υπερβολής, όμως η εξαγνιστική διάσταση μέσα από τις ατελείωτες διαδρομές της έμπνευσης, αποτελεί τον κοινό παρονομαστή μιας πορείας που συνεχώς κινείται πέρα από τα όρια, εκτινάσσοντας κάθε πιθανή δυνατότητα του ροκ και εξαντλώντας κάθε περιπέτειά του με μια θαυμαστή «ασυνεπή» συνέπεια, που την χαρακτηρίζουν η ανατροπή και η πρωτοπορία. Τα λόγια, οι νότες και το συναίσθημα «μπερδεύονται» σε ένα παθιασμένο όργιο που ισορροπεί ανάμεσα στην απελευθέρωση των αισθήσεων και την ανατρεπτική δημιουργία αισθητικών απόψεων.
Ο Μπάουι πήρε τη σεξουαλική απελευθέρωση που είχε ήδη κατακτηθεί στα 60s και την πήγε πολλά βήματα πιο πέρα. Επέβαλλε το glam rock στο ξεκίνημα της δεκαετίας του ’70, μέσα από τη γεμάτη πόθο μουσική, τη φανταχτερή μόδα του και το προκλητικό του πνεύμα. Η στάση του «ανδρογύνου» με τον ναρκισσιστικό ηδονισμό, τα ναρκωτικά και το σεξ, υπήρξε ανεξέλεγκτη. Ενσάρκωσε με τον πιο αρρενωπό τρόπο την αντιστροφή του ανδρισμού, «προκαλώντας» το μέγιστο της αρσενικής επιθυμίας με όλες τις δυνατές γυναικείες «υποψίες» που ερμηνεύτηκαν από τον ίδιο σε αντρικό περίβλημα. Αυτή η αντιστροφή εκφράστηκε κρυστάλλινα στο περίφημο «Jean Genie», έναν ύμνο του σεξουαλικού περιθωρίου αφιερωμένο στον Ζαν Ζενέ.
Ο «λεπτός λευκός Δούκας» ήταν ο πρώτος που εμφανίστηκε με φουστάνι στη σκηνή, μιλώντας το 1972 ανοιχτά στο Melody Maker για την αμφισεξουαλικότητά του. Και ήταν αυτός που έκλεισε την αυλαία του glam ένα χρόνο αργότερα στο Hammersmith Odeon, στην θριαμβευτική παράσταση του 1973, όπου δεν δίστασε να «σκοτώσει» την περσόνα του Aladdin Sane, που είχε δημιουργήσει μετά από τον θρυλικό Ziggy Stardust. Για να χτίσει στη συνέχεια από την αρχή καινούργιες καινοτομίες με απίστευτη ταχύτητα, εκκεντρικότητα και επιτυχία, «καλωσορίζοντας» το progressive rock, το punk, το new wave και γενικότερα το μουσικό τοπίο των 80s.
Ο Μπάουι εξόργισε με κινήσεις ασύλληπτης αυθάδειας όχι μόνο τον αστικό κομφορμισμό της Βρετανίας, αλλά και τις γερές βάσεις του ροκ, γυρίζοντάς τους επιδεικτικά την πλάτη. Οι συνθέσεις του ήταν προφητικές, πυρετώδεις, διαστροφικές, αβανγκάρντ, εγκεφαλικές, ικανές πάντοτε να εξαφανίσουν τους κοινωνικούς, φυλετικούς και σεξουαλικούς φραγμούς, με όπλα τους τις υπέροχες αρμονίες χρωμάτων, τα αιχμηρά επιχειρήματα και τις απεγκλωβισμένες από τους «πάγους» της μελαγχολίας αρμονίες.
Ξεκίνησε με επιρροές από το rock & roll και το μαύρο R&B, πολύ γρήγορα όμως λοξοδρόμησε, υιοθετώντας τον ενδυματολογικό κώδικα των mod και έδωσε το πρώτο υπέροχο δείγμα της προσωπικής του αναζήτησης με το «Space Oddity», ένα progressive LP όπου πρωταγωνιστεί η ψυχεδέλεια. Ακολούθησαν δυο ακόμα εκπληκτικά LPs, το hard rock «The man who sold the world» και το glam «Hunky Dory», με φανερή τη διάθεση της απαγκίστρωσης από τα folk και classic ροκ μοτίβα και την αναζήτηση ανεξερεύνητων «εικόνων».
Αποτέλεσμα αυτής της διαφοροποίησης ήταν το «The rise and fall of Ziggy Stardust», που αποτελεί την πιο αριστουργηματική εισαγωγή στο τι θα επακολουθήσει μέσα στη δεκαετία. Μια μίξη από ροκ, art ροκ, glam, αλλά και πινελιές από πανκ και απροσδιόριστα στοιχεία όσων θα γεννήσουν αργότερα το new wave, μια ιδιοφυής αλυσίδα από μελωδίες και στίχους που αναδεικνύουν τον fiction ροκ σταρ Ziggy, alter ego του ίδιου του Μπάουι. Πρόκειται για το απόλυτο αριστούργημά του και οπωσδήποτε για έναν από τους κορυφαίους δίσκους της ροκ μουσικής.
Η διέξοδος αποδείχτηκε όχι απλά βιώσιμη, αλλά δημιουργικά αξεπέραστη. Ο Μπάουι ταυτίστηκε τόσο ακραία με την περσόνα του Ziggy, ώστε δεν δίστασε να τον εξαφανίσει και να συνεχίσει το οδοιπορικό του εξερευνώντας διεξοδικά κάθε πιθανό σταθμό, με απανωτές απόπειρες χειραφέτησης της έμπνευσής του πάνω στο πεντάγραμμο. Αφού πρώτα έκλεισε ο ίδιος τον κύκλο του glam rock το 1975 με το «Diamond Dogs», άνοιξε την περίφημη «τριλογία του Βερολίνου» με τρία εκπληκτικά άλμπουμ, στα οποία συνεργάστηκε με τον Brian Eno.
Στα κατά σειρά «Low», «Heroes» και «Lodger», μια πραγματική αναγέννηση ήχων και μεθυστικού αρώματος από όλους τους μουσικούς νεωτερισμούς της εποχής, ο Μπάουι ξεκίνησε από το experimental rock και περνώντας από το art rock, το krautrock, την electronic και το ambient, κατέληξε στο post-punk και το new wave, «φτάνοντας» την έκπληξη στο ζενίθ με το "Scary Monsters". Μπαίνοντας στα 80s, δεν δίστασε να «απαλλαγεί» για μια ακόμα φορά από το δικό του «παρελθόν», συνεχίζοντας να «παρανομεί» μουσικά και να κινητοποιεί κάθε παθητικό κλισέ.
Τα 80s μπορεί να μην ήταν η δεκαετία του, αλλά δεν σταμάτησε να αιφνιδιάζει, επικυρώνοντας την συνεχώς μεταβαλλόμενη διάστασή του χωρίς να φοβάται να «βεβηλώσει» την όποια σφραγίδα προσπαθούσε να τον «ακολουθήσει». Δεν υπήρξαν δισταγμοί ούτε στο disco «Let’s dance», ούτε στα pop «Tonight» και «Never let me down». Τα 90s σηματοδότησαν μια ακόμα στροφή, αυτή τη φορά στα electronic, drum & bass, techno και industrial rock, ενώ το 1999 ήρθε το απολογιστικό «Hours…», όπου δεσπόζουν οι μελωδίες και οι αρμονίες της soul και του R&B, μια επιστροφή ουσιαστικά στις ρίζες και τις επιρροές του Μπάουι.
Στο ξεκίνημα της νέας χιλιετίας, ο «χαμαιλέοντας» του ροκ κυκλοφόρησε ακόμα δυο άλμπουμ, το «Heathen» και το «Reality», ταξιδεύοντας με χαρακτηριστική ευκολία μπρος-πίσω ολόκληρη τη διαδρομή του σε κάτι που έμοιαζε τελική παρακαταθήκη πριν την οριστική απόσυρση. Όμως ακριβώς πριν ένα χρόνο, την ημέρα των 66ων γενεθλίων του, ανακοίνωσε την κυκλοφορία ενός ακόμα άλμπουμ με τον πολλά υποσχόμενο τίτλο «The next day». Έτσι λοιπόν, δυο δεκαετίες μετά το «Black tie white noise», ο Μπάουι ανέβηκε ξανά στο νούμερο ένα του βρετανικού τσαρτ, θυμίζοντας ότι το ροκ, σε οποιαδήποτε μορφή του και παραλλαγή, βρίσκεται στις υπηρεσίες του και αντίστροφα.
Για σχεδόν μισό αιώνα, το φαινόμενο Ντέιβιντ Μπάουι πυροδότησε την ανάπτυξη νέων ιδεών στη ροκ μουσική, θέτοντας ερωτήματα και δίνοντας ο ίδιος τις απαντήσεις με έναν τρόπο πάντοτε ριζοσπαστικό και αυθεντικό. Η μεγαλύτερη επιτυχία του δεν υπήρξε η χωρίς όρια «οριοθέτηση» των 70s, όπου η παρουσία του ήταν απόλυτα καταλυτική, αλλά η δημιουργία των βάσεων για τα μουσικά κινήματα των 80s και η μαγική επιρροή που συνεχίζει να ασκεί ακόμα και σήμερα σε ατελείωτες μπάντες και καλλιτέχνες σε όλο τον κόσμο.
Ο Μπάουι διαμόρφωσε την εποχή του, όντας συνεχώς πολλά βήματα μπροστά από αυτήν. Όπως πολύ χαρακτηριστικά αναφέρει ο βιογράφος Ντέιβιντ Μπάκλεϊ, «προκάλεσε τις βασικές πεποιθήσεις του ροκ και δημιούργησε ίσως την μεγαλύτερη λατρεία στην ιστορία της ποπ κουλτούρας». Έγινε ο «βασιλιάς» και ο «ήρωας» όχι μόνο για μια μέρα, αλλά για την αιωνιότητα της σύγχρονης μουσικής. Με αυτούς τους στίχους από το «Heroes», κλείνει το σημερινό κείμενο, αφιερωμένο σε έναν πραγματικό «Music Legend»:
«I will be king and you will be queen.
Though nothing will drive them away,
we can beat them just for one day.
We can be heroes just for one day.
-----------------------------------------------
Though nothing will keep us together,
we could steal time just for one day.
We can be heroes for ever and ever.
What’d you say»
.jpg)
