Η Μοίρα - Το Πεπρωμένο και η Ειμαρμένη. Η τριλογια...

Συχνά συναντάς την Μοίρα σου στο Μονοπάτι που αποφεύγεις ... γιατί απλά όλα έχουν ενσωματωθεί στον χαρακτήρα σου . Και όμως την Μοίρα σου μπορείς να την αλλάξεις όχι όμως και το πεπρωμένο σου γιατί αυτό έχει γραφεί στο αιθερικό σου σώμα από την στιγμή που γεννήθηκες .
Όλοι μας κάποια στιγμή συνειδητοποιούμε ότι δεν έχουμε αλλάξει αν και μεγαλώσαμε .Ο τρόπος που σκεφτόμαστε , δρούμε και πράττουμε είναι ακριβώς ο ίδιος από την παιδική ηλικία ακόμη . Αυτό είναι σωστό αλλά όχι 100% . Υπάρχουν κάποια πράγματα όμως που τα έχουμε αποβάλει , απωθήσει στο ασυνείδητο , και αλλάξαμε τρόπο ζωής και σκέψης.  Δηλαδή πείσαμε τον εαυτό μας συνειδητά ότι πρέπει να αλλάξουμε , πάσει θυσία... ακριβώς αυτό είναι ότι αλλάξαμε την Μοίρα μας , θετικά ή αρνητικά . Η ουσία είναι ότι επιβάλαμε κάτι στον εαυτό μας , να κάνει στροφή , από την τάση που είχε ο εαυτός μας αυτενεργώντας ... πχ το κάπνισμα , να ερωτευόμαστε , να είμαστε νευρικοί , αγχωμένοι , να κυνηγάμε τον πλουτισμό κλπ . Βέβαια δεν είχαμε πάντοτε 100% επιτυχία , γιατί η αυτενέργεια έχει μεγάλη εσωτερική δυναμική που πολλές φορές μας ξεπερνάει ...
και ενώ πχ γνωρίζουμε ότι το κάπνισμα βλάπτει δεν καταφέρνουμε να το σταματήσουμε και τελικά υποκύπτουμε στην Μοίρα μας ... που ταυτίζεται με το πεπρωμένο μας στην περίπτωση αυτή ... 
ενώ σταματώντας το κάπνισμα αλλάζοντας την Μοίρα μας δεν θα συναντήσουμε  το πεπρωμένο μας 
άμεσα γιατί έχει μετατοπιστεί . Το πεπρωμένο λοιπόν είναι ρευστό , ομιχλώδες , αναίτιο , όπως το θείον ...

Οι μοίρα φανερώνεται κάτω απο πολύ διαφορετικές μορφές, οι θεοί αποτελειώνουν πολλά πράγματα κόντρα στη δική μας προσδοκία, κι εκείνα που τα περιμένουμε δεν έρχονται. 
Μα ο Θεός ανοίγει το δρόμο σε απρόβλεπτα γεγονότα... Ευριπίδης

Ο όρος πεπρωμένο προέρχεται από το πέπρωται, που κατά κυριολεξία, σημαίνει: αυτό που έχει καθοριστεί από τη μοίρα. H λέξη αυτή απαντά στον Όμηρο, στο στίχο: «Όπποτέρω θανάτοιο πεπρωμένον εστίν».

H συνώνυμη λέξη που συνοδεύει, συνήθως, το πεπρωμένον είναι η αρχαία έκφραση: «Πεπρωμένη μοίρα». O όρος μοίρα είναι παράγωγον ουσιαστικό από το αρχαίο ρήμα μείρομαι, που σημαίνει: λαμβάνω μέρος (μερίδιο), μετέχω στην κλήρωση. Στη νεότερη γλώσσα, συνώνυμα θεωρούνται οι περιφράσεις: το μέρος (μοίρα), που αναλογεί στον καθένα, το τμήμα του συνόλου. Και μεταφορικά, το αναπόφευκτο, το γραφτό, το ριζικό, το τυχερό, ο κλήρος. Στην πραγματικότητα, η μοίρα δεν πρέπει να συγχέεται με την τύχη. Οι ανατολικοί λαοί, ιδιαίτερα, πιστεύουν ότι η τύχη δεν προκαλεί τις συμφορές, αλλά τα ευτυχή γεγονότα και αποδίδουν πολύ μεγάλη σημασία στο «Κισμέτ».

Από σημασιολογική άποψη, οι όροι πεπρωμένο και μοίρα είναι δυνατό να σχετίζονται, αλλά δεν ταυτίζονται. H μοίρα προηγείται του πεπρωμένου. H μοίρα, κατά τη λαϊκή αντίληψη, είναι η υπερφυσική δύναμη, «υπερθεότητα» που διαμοιράζει στα όντα τα καλά και τα κακά. To πεπρωμένο επαγρυπνεί για την αυστηρή τήρηση των όσων προδιεγράφησαν από τη μοίρα. Επομένως το πεπρωμένο είναι, κατά κάποιον τρόπο, το επιγέννημα της μοίρας. Λογικά μοίρα χωρίς πεπρωμένο δε νοείται. Μοίρα και πεπρωμένο συμπορεύονται.

Η άποψη των Ελλήνων της αρχαιότητας

Οι Έλληνες της αρχαιότητας, από τους πρώτους ιστορικούς αιώνες, ανέβασαν τη μοίρα στο πάνθεον της θρησκείας τους και, ειδικότερα, στο βάθρο της Μεταφυσικής. Την έκαμαν θεότητα, συνοδευόμενη από δύο άλλες θεότητες. Σύμφωνα με τον Ησίοδο οι τρεις θεότητες καθόριζαν τη μοίρα και το πεπρωμένο του ανθρώπου. H Κλωθώ είναι η πρώτη η οποία έκλωθε το νήμα της ζωής του ανθρώπου και καθόριζε τη χρονική διάρκεια του. H Λάχεση, η δεύτερη, είναι εκείνη που διένειμε τα καλά και τα κακά και η τρίτη, η γερασμένη, κακόσχημη, θεότητα, η Άτροπος, η οποία με τα μυτερά της δόντια έκοβε, αναπάντεχα, το νήμα της ζωής.

H αυθαίρετη επέμβαση της μοίρας, κατά την αρχαία μυθολογία, στους οίκους επωνύμων βασιλέων ήταν σύνηθες φαινόμενο. Παλαιά αμαρτήματα προγόνων (ασέβεια προς τους θεούς, τους άγραφους και τους γραφτούς νόμους, αλαζονεία) βάραιναν και τους απογόνους με βαρύ τίμημα.

Πολλά είναι τα παραδείγματα από την αρχαία δραματουργία. Οι δραματουργοί απέδιδαν τα μεγάλα δεινά στην επέμβαση της μοίρας σε όλες τις παραμέτρους της. Την θεωρούσαν άτεγκτη και παντοδύναμη. O Αισχύλος (525-456 π.X.) για τον Αγαμέμνονα είναι απόλυτα κατηγορηματικός: «Είναι αδύνατο να ξεφύγεις από ό,τι σου γράφει η μοίρα σου». Την ίδια περίπου άποψη διατυπώνει και ο ποιητής Πίνδαρος (518-452 π.Χ.): «Η μοίρα τα ορίζει και τα κατεργάζεται όλα».

Σε νεότερους χρόνους υποστηρίχθηκε η γνώμη ότι η μοίρα για τους Αρχαίους υπήρξε το πρόσχημα, το προκάλυμμα για να καλύψουν τα μεγάλα λάθη και τις παραλείψεις τους. Άραγε η μοίρα ήταν το «άλλοθι» για να αποφύγουν οι Αρχαίοι τις προσωπικές και κοινωνικές ευθύνες τους;

H αρχαία φιλοσοφία, αρκετά ενωρίς, στο πρόβλημα της μοίρας, προσπάθησε να δώσει μία λογική εξήγηση του φαινομένου. O Πλάτων και ο Αριστοτέλης περιορίζουν αρκετά την παντοδυναμία της μοίρας, γιατί αναγνωρίζουν στον άνθρωπο την ικανότητα να γίνει με την ελεύθερη βούληση (Πλατωνική θεωρία «Περί ψυχής») ο δημιουργός προσωπικών έργων και της εξέλιξης του.

Η άποψη των στωϊκών

Διαφορετική όμως άποψη διετύπωσαν οι Στωικοί φιλόσοφοι, οι οποίοι έγιναν φανατικοί υποστηρικτές της μοιροκρατίας ή μοιρολατρίας (fatalismus) δεχόμενοι ότι τα πάντα, σε όλον τον κόσμο, διακινούνται από μια προκαθορισμένη αρχή, την Ειμαρμένη. Οι Στωικοί ταύτισαν τη μοίρα με την κοσμική νομοτέλεια. Δεν την θεώρησαν αυθαίρετη και παράλογη, αλλά σοφή. O άνθρωπος οφείλει υποταγή στην Ειμαρμένη, προκειμένου να κατακτήσει την ευτυχία του. Την ίδια περίπου αντίληψη είχαν, αργότερα, και οι Ρωμαίοι για το πεπρωμένον, το fatum.

Βασικό χαρακτηριστικό της μοιρολατρίας είναι ο υπερβατισμός. O μοιρολάτρης θεωρεί τα εκάστοτε γεγονότα ως αναγκαία, αφού, καλώς ή κακώς, τα εθέσπισε η υπερθεότητα, η Μοίρα, και όχι γιατί οφείλονται σε συγκεκριμένα αίτια, τα οποία ερμηνεύει η φιλοσοφία με την θεωρία της αιτιοκρατίας. Χωρίς αναστολές οι αρχαίοι απέδωσαν όλα τα δεινά στη δαιμονική δύναμη της μοίρας και όχι στις λανθασμένες επιλογές του ανθρώπου.

Μια τέτοια όμως θεώρηση του κόσμου και της ζωής είναι τελείως απαράδεκτη, δεδομένου ότι καταργεί τον ψυχοπνευματικό κόσμο του ανθρώπου, κυρίως το θείο δώρο της ελευθερίας του, ενώ καταδικάζει τον άνθρωπο σε μια πλήρη αδράνεια. Παράλληλα ο μοιρολάτρης εγκαταλείπει τον εαυτό του στη δίνη των ανεξέλεγκτων δυνάμεων της ψυχής του, αφού πιστεύει ότι ανώτερες δυνάμεις τον κατευθύνουν εκεί που ορίζουν εκείνες και όχι εκεί που ο ίδιος ο άνθρωπος οφείλει να πάει. H κατάργηση λοιπόν της ελευθερίας βούλησης συνεπάγεται και τη μη εκτέλεση του προσωπικού καθήκοντος. Αλλά ο άνθρωπος είναι ο ρυθμιστής της ζωής και της εξέλιξης του, είναι ελεύθερος να σκέπτεται, να αποφασίζει και να πράττει.

Σύγχρονες απόψεις

Στη νεότερη φιλοσοφία η επιστημονική ερμηνεία ακολουθεί μια ρεαλιστικότερη θεώρηση, σε κοινωνική βάση. Αποσπάστηκε από θρησκευτικές δοξασίες και αφελείς λαϊκές αντιλήψεις, οι οποίες επί αιώνες γαλούχησαν γενεές ανθρώπων.

Υποστηρίχτηκε ότι η μοίρα δεν αποτελεί για κανένα ζωικό είδος εξωφυσική παρέμβαση, κυρίως στην ανθρώπινη περιπέτεια, αλλά θεωρείται ως μία εκδήλωση ή ένα αποτέλεσμα των διεργασιών της ίδιας της ζωής. Ειδικότερα, οι επιπτώσεις των ποικίλων εξωτερικών φαινομένων και των εσωγενών καταστάσεων του ανθρώπου, των ψυχοδιανοητικών, μορφωτική στάθμη, βιοτική και κοινωνική ζωή, οι συμπτώσεις προδιαγράφουν ένα «σύνδρομον» με επιπτώσεις, θετικές ή αρνητικές στην εξέλιξη των γεγονότων.

Αυτή η λειτουργική παρέμβαση των συμπτώσεων (το «σύνδρομον», κατά τη φιλοσοφία) συνθέτει το πεπρωμένον, την Ειμαρμένη. Κοσμοϊστορικά γεγονότα, που διαδραματίστηκαν σε κρίσιμες στιγμές, καθόρισαν το αποτέλεσμα και την εξέλιξη τους.

Ίσως μια διαφορετική αντιμετώπιση να είχε ένα διαφορετικό αποτέλεσμα. Έτσι για παράδειγμα, το λουτρό του Μεγάλου Αλεξάνδρου, στο ψυχρό ποτάμι της Ασίας, που του έφερε την πνευμονία και το θάνατο του, ήταν αποτέλεσμα μιας ασυλλόγιστης εσωτερικής παρόρμησης του. Επίσης, η παραβίαση της Κερκόπορτας στην Άλωση της Πόλης, αν δεν είναι πράξη προδοσίας, οφείλεται στη βαρύτατη αμέλεια για την μη καλή φρούρηση της.

Οπωσδήποτε το μερίδιο της προσωπικής ευθύνης είναι μεγάλο και αναμφισβήτητο.
Επομένως, η μοίρα δεν είναι δυνατό να θεωρείται ακόμη ως ένας εξωφυσικός, παντοδύναμος παράγοντας στην πορεία των γεγονότων, αλλά ως ένα «σύνδρομον», ως ένα αποτέλεσμα συμπτώσεων και διεργασιών της ίδιας της ζωής. To αυθαίρετο και ο υπερβατισμός της μοίρας δεν δικαιολογούνται ούτε από την Ηθική, ούτε από τη Φιλοσοφία, δεδομένου ότι, μέχρι σήμερα, λείπουν τα ηθικά ερείσματα και οι ισχυρές λογικές αποδείξεις.

Ο ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ ΕΧΕΙ ΤΟΝ ΛΟΓΟ ...

Η Μοίρα καθορίζει τα όρια ,μέσα στα οποία οι άνθρωποι αποφασίζουν ελεύθερα .Οταν οι άνθρωποι παραβαίνουν τά όρια που έχει όρίσει η Μοίρα τότε η Νέμεσις θα τιμωρήσει τον άνθρωπο για τα παραπτώματα και την ύβριν που έχει διαπράξει . Η ποινή βέβαια ειναι ο μόρος (θάνατος)

Την Μοίραν , το πεπρωμένον και αργότερα την ειμαρμένη την απεδέχοντο και οι Θεοί οι ίδιοι για τους εαυτούς τους . Η μοιρασιά έγινε με κλήρο. Με κλήρο , η μοίρα καθόρισε τον Δία να γίνει αρχηγός του αιθέρα και του πάνω κόσμου , ο Ποσειδώνας αρχηγός της θάλασσας και ο Αδη αρχηγός του κάτω κόσμου . Ειναι δε αυτονόητον οτι οι θεοί δεν ορίζουν την έσχατη μοίρα των ανθρώπων αφού δεν ειναι κυρίαρχοι , πόσο μάλλον την δική τους μοίρα.

Οι θεοί δεν ειναι παντογνώστες και παντοδύναμοι . Γνωρίζουν βέβαια περισσότερα απο τους ανθρώπους ,δεν γνωρίζουν όμως τα πάντα. Οι Ελληνες Θεοί εν κατακλείδι , ειναι αθάνατοι δεν ειναι όμως αιώνιοι , εφ΄ οσον έχουν γεννηθεί .

Η μοίρα του ανθρώπου ειναι ο μόρος , δηλαδή ο θάνατος. Η Ομηρική μοίρα δεν ειναι θεότητα ειναι απρόσωπη δύναμη , ύπατη νομιμότητα που επιβάλεται σε θεούς και ανθρώπους. Συμφιλίωση , θυσίες και ικεσίες δεν έχουν νόημα σε ένα μή όν. Η απόφαση ειναι τελεσίδικη .

Ο Εκτορας καταδιώκεται απο τον Αχιλλέα αλλά δεν μπορεί να ξεφύγει . Εχουν κάνει ήδη 4 φορές τον γύρο Τροίας και καθώς περνούν μπροστά απο τις ιερές πύλες , η μοίρα έχει αποφανθεί . Ο Απόλλων που έως τότε προστάτευε τον Εκτορα ,τον εγκαταλείπει στην μοίρα του , απροστάτευτο, ανήμπορος να κάνει οτιδήποτε. Ο Εκτορας νιώθει την άρση προστασίας του ως επιθανάτιο ρόγχο , σαν σώμα χωρίς ψυχή . Η ψυχή του έφυγε , πρίν δεί τον φυσικό θάνατο . Για ένα διάστημα ήταν ζωντανός-νεκρός μέχρι το δόρυ του Αχιλλέα φέρει εις πέρας το πρόσταγμα της μοίρας . Αυτή η απρόσωπη παντοδυναμία της μοίρας δεν είναι ούτε ο πατήρ Θεός ,ούτε ο Αλλάχ , αλλά ειναι ήδη η ιδέα ενός νόμου του κόσμου που δεν προσωποποιείται και στον οποίο υπόκεινται ακόμη και ίδιοι οι Θεοί.

Αλλά και κόντρα στην μοίρα σου δεν μπορείς να πάς , όπως ο Πάτροκλος. Πρέπει να ξέρεις τά όριά σου και τις δυνάμεις σου , διαφορετικά η ύβρις θα επηρεάσει την μοίραν,υπέρ μόρον , όπως λέει ο Ομηρος. Ο Πάτροκλος λοιπόν έφθασε να κηριεύσει την Τροία απο μόνος του ,αλλά ο Απόλλων που προστάτευε την πόλη του είπε .

«Φύγε , το ξέρεις καλά οτι δεν ειναι στην μοίρα σου να καταλάβεις την Τροία , αλλά ούτε στην μοίρα του Αχιλλέα , που ειναι σαφώς ανώτερός σου»

Οταν το κατάλαβε ο Πάτροκλος ήταν πλέον αργά. Η μοίρα είχε γράψει την ποινή . Μόρος , τελειωτικός θάνατος , οριστικός θάνατος , τέλος θανάτοιο , επαναλαμβάνεται συνέχεια στην Ιλιάδα και δεν μπορούμε να τον ωραιοποιήσουμε και να τον δώσουμε άλλη σημασία . Η ανθρωπότητα σπαταλά τον χρόνο της με ιστοριούλες για την αθανασία σε όλες της τις μορφές.Προφανώς δεν προέρχεται απο τους Αιγυπτίους ,που είχαν έναν ολόκληρο κύκλο μετεμψυχώσεων.

Οι Ελληνες ειναι οι πρώτοι και μοναδικοί έως σήμερα που πιστεύουν οτι ειναι θνητοί με την οριστική και τελική έννοια και δεν υπάρχει αθανασία και ακόμη παραπέρα οτι εκτός απο την γνώση του θανάτου , υπάρχει και η επιλογή του τρόπου του θανάτου.

Ετσι ο Αχιλλέας ενώ γνωρίζει οτι τίποτε δεν αξίζει όσο η ζωή εν τούτοις προτιμά και επιλέγει τον Θάνατο και την δόξα. Τραγική αυτή σύλληψη της έσχατης αντίφασης . «Τίποτα δεν αξίζει όσο η ζωή ,αλλά αν τίποτε δεν αξίζει περισσότερο απο την ζωή , τότε και η ζωή η ίδια δεν αξίζει τίποτα.»