ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΚΑΪΡΗΣ ....Ο αιρετικός ;

 

Γάμος στην Αγία Μαρίνα στον Κισσό Πηλίου . Τι λέει η ταμπέλα ; 1650 . Επί Τουρκοκατίας δηλαδή χτίστηκε μεγαλοπρεπής εκκλησία στην πλατεία του χωριού. Βέβαια δώσανε και το ανάλογο μπαξίση. Αριστερά όπως βλέπουμε υπάρχει και η προτομή του Ρήγα Φερραίου , όπου δίδαξε τα Γράμματα . Αρα για ποιο κρυφό Σχολειό μιλάμε ;
------------------

Εδώ δεν έχω σκοπό  να κάνω αγιογραφία ούτε να καταδικάσω πρόσωπα και καταστάσεις. 

Παραθέτω τα γεγονότα και ο καθένας μπορεί να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα και πια είναι η καλύτερη πολιτική για το Ελληνικό Ορθόδοξο Έθνος. Να παραμείνουμε ένα Έθνος καθαρά Ορθόδοξο με οποιοδήποτε κόστος η να διαχωρίσουμε το Κράτος από την Εκκλησία και να κηρυξουμε ανεξιθρησκεια όπως θα ήθελε και ο Θεόφιλος. 

≠============

Θα μιλήσουμε για τον Θεόφιλο Καΐρη κατ΄ αρχήν για τα πολιτικά του πιστεύω και θα αφήσουμε για το τέλος τα θρησκευτικά του πιστεύω ...

 Και πριν ακόμη μιλήσουμε για τα πολιτικά του  πιστεύω , θα αναφέρουμε τα πολιτικά πιστεύω του Ρήγα Φερραίου που δεν εφημίζετο για την θρησκοληψία του .  

Ο Ρήγας Φερραίος που γεννήθηκε στο σημερινό Βελεστίνο της Θεσσαλίας το 1757 και δολοφονήθηκε στην Βιέννη το 1798 έγραψε ένα επαναστατικό ποίημα - τραγούδι υπό τύπου μανιφέστο τον ''Θούριο''

σε κάποιο στίχο λέει ...

«Βούλγαροι κι Ἀρβανίτες, Ἀρμένιοι καὶ Ρωμιοί, ἀράπηδες καὶ ἄσπροι, μὲ μία κοινὴ ὁρμή, γιὰ τὴν ἐλευθερία νὰ ζώσωμεν σπαθί...»

Δηλαδή ο στίχος αυτός ἀποτέλεσε προσκλητήριο πρὸς ὅλους τοὺς ὑπόδουλους λαοὺς τῶν Βαλκανίων να ξεσηκωθούν εναντίον της Οθωμανικής αυτοκρατορίας στην οποίαν ήσαν υποδουλωμένοι . 

Ἡ ἰδιαιτερότητα αὐτοῦ τοῦ πρωτοφανοῦς κηρύγματος ἐντοπίζεται στὸ γεγονὸς ὅτι ἀποτελεῖ ἀνοιχτὸ προσκλητήριο σὲ ὅλους τοὺς ὑπόδουλους λαοὺς ἀνεξαρτήτως θρησκείας, φυλῆς καὶ χρώματος. Στὸ κήρυγμα λοιπὸν τοῦ Ρήγα ἐνυπάρχουν ἐξαιρετικὰ δείγματα μίας σύγχρονης πολιτικῆς σκέψης ποὺ συνοψίζει τὸ ἐπαναστατικὸ ρεῦμα, τὸ κήρυγμα ὑπὲρ τῆς ἀνεξιθρησκίας καὶ ταυτόχρονα παρουσιάζει ἀθέατα ἕνα ἀντιρατσιστικὸ μήνυμα, ἰδέες δηλαδὴ καὶ ἀντιλήψεις ποὺ θὰ μποροῦσε κανεὶς νὰ συναντήσει σὲ μία σύγχρονη πολιτειακὴ σκέψη.

Ἡ Διακήρυξη ἀποτελεῖ τὸ πιὸ ριζοσπαστικὸ κείμενο τοῦ Ρήγα καὶ ταυτόχρονα αὐτὸ τὸ ὁποῖο θὰ τὸν καταστήσει ἐπικίνδυνο γιὰ κάθε ἐξουσία. Μέσα ἀπὸ τὴν καρδιὰ τοῦ ἀναχρονισμοῦ καὶ τῆς ἀντεπανάστασης, τὴν αὐτοκρατορικὴ Βιέννη, αὐτὸς θὰ κάνει λόγο γιὰ δημοκρατικὴ πολιτεία ποὺ θὰ ἐγκαθιδρυθεῖ στὴν ἐλεύθερη ἐπικράτεια καὶ θὰ ὀνομάζεται «Ἑλληνικὴ Δημοκρατία». 

Πατριάρχης την εποχή εκείνη στην Πόλη ήταν ο Γρηγόριος ο Ε' . Γεννηθείς στην Δημητσάνα το 1746 . Ο Γρηγόριος ο Ε'  διετέλεσε τρεις φορές πατριάρχης το 1797-1798 που συμπίπτει με την δολοφονία του Ρήγα  , την δεύτερη φορά το 1806-1808 και την τρίτη και φαρμακερή το 1818-1821 όταν οι Τούρκοι τον κρεμάσαν στην κεντρική πύλη του Πατριαρχείου . Στις 10 Απριλίου το 1821 . Λίγες ημέρες πριν είχε ξεσπάσει η Ελληνική Επανάσταση στην Πελοπόννησο. Δεν θα πούμε εμείς αν ήταν και είναι εύκολο το έργο κάθε Πατριάρχη κάτω από την μπότα την Τουρκική. Όποιος θέλει να το δει ''ιδίοις όμμασιν'' ας πάει στην Πόλη να κάνει Ανάσταση. Ανάσταση χωρίς καμπάνες αλλά  υπό των ήχο  των γύρω μιναρέδων . Θα πούμε όμως ότι δικαιώνεται ο δικός μας μακαριστός επίσκοπος Χριστόδουλος που ήθελε την μεταφορά του Πατριαρχείου σε Ελληνικό χώρο. Δεν ήταν και δεν είναι εύκολο το έργο του κάθε Πατριάρχη .  

Ο Γρηγόριος ο Ε΄ αφού προέτρεψε τους Έλληνες να μην Επαναστατήσουν κατόπιν αφόρισε την Ελληνική Επανάσταση του 1821 και τον Δημήτριο Υψηλάντη όπως είχε αφορίσει και τον Ρήγα Φερραίο στα 1798 . Βέβαια δεν θα πούμε ότι είχε '' συμβάλλει '' και στην σύλληψή του , όπως πίστευε ο λαός. Είπαμε είχε δύσκολο έργο , να τα έχει καλά με όλους .  Είχε όμως μεγάλες φιλίες με τον Ιωάννη Παπαρρηγόπουλο . 

Ποιος ήταν ο Ιωάννης Παπαρρηγόπουλος ; 

Ο Ιωάννης Παπαρρηγόπουλος (1780 - 1874) ήταν Έλληνας διπλωμάτης της Ρωσίας, νομικός, ιατρός, Φιλικός και αγωνιστής του 1821 και αργότερα σύμβουλος της Επικρατείαςστην Ελλάδα.

Γεννήθηκε στη Νάξο το 1780. Αρχικά μετέβη για σπουδές στην Κωνσταντινούπολη και στη συνέχεια σπούδασε νομικά στη Μόσχα και ακολούθως ιατρική στη Ρώμη. Επανερχόμενος στην Ελλάδα προσλήφθηκε αρχικά ως γραμματέας στο Ρωσικό Προξενείο της Πάτρας. Το1814 μετέβη στα Ιωάννινα προσπαθώντας να πείσει τον Αλή Πασά ότι ο Τσάρος της Ρωσίας θα τον βοηθούσε σε ενδεχόμενη εξέγερσή του κατά του Σουλτάνου.

Ήταν δηλαδή ένας διπλωμάτης Ρωσικής επιρροής . Τι ήθελαν οι Ρώσοι ; Μα φυσικά ότι θέλουν και σήμερα . Ήθελαν και θέλουν το καινούργιο κράτος να είναι υπό την επιροήν τους . Πως θα το κατόρθωναν αυτό ; Μα φυσικά να τονίσουν τα στοιχεία που μας ενώνουν . Δηλαδή την Ορθοδοξία και τον μεγαλοϊδεατισμό της άλλοτε Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Ήθελαν το καινούργιο κράτος να είναι αυστηρά Ορθόδοξο κράτος , ούτε Καθολικό , ούτε Διαμαρτυρόμενο , ούτε φυσικά Μουσουλμανικό. Ούτε να επαναφέρουν την παλαιά θρησκεία αλλά ούτε να κηρύξουν και ανεξιθρησκεία . Όλα αυτά δεν βόλευαν τους Τσάρους. Και το κατάφεραν ακόμη μέχρι σήμερα , χωρίς να ''ξοδεύσουν'' δεκάρα , αλλά και το κυριότερο , να τα έχουν καλά και με τους Τούρκους . Αυτή είναι η πάγια πολιτική της Μεγάλης Ρωσίας , μέχρι σήμερα ...

Ο Ιώννης Παπαρηγόπουλος δεν χρειάστηκε και πολύ να πείσει όλους στην Πόλη. Κατά σύμπτωση ο Ιστορικός που θα αναβιώσει την Ιουδαϊκή Χριστιανική παράδοση , ο πολιτικο-θρησκευτικός ''μέντορας'' του νέου κρατιδίου ήταν ο Πολίτης Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος .

O Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος (Κωνσταντινούπολη 1815 – 14 Απριλίου 1891 Αθήνα) ήταν ιστορικός που χαρακτηρίζεται από τους σύγχρονους ιστορικούς ως ο «πατέρας» της ελληνικής ιστοριογραφίας. Είναι ο θεμελιωτής της αντίληψης της ιστορικής συνέχειας της Ελλάδας από την αρχαιότητα έως σήμερα, αφού καθιέρωσε στην διδασκαλία του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών την τριμερή διαίρεση της ελληνικής ιστορίας (αρχαία, μεσαιωνική και νέα) και επιδίωξε να αναιρέσει τις κυρίαρχες εκείνη την εποχή απόψεις ότι η Βυζαντινή αυτοκρατορία ήταν περίοδος παρακμής και εκφυλισμού που δεν αναγνωριζόταν ως τμήμα της ελληνικής ιστορίας. Πιστεύεται ότι έθεσε τις βάσεις για τη διαμόρφωση της εθνικής ταυτότητας της νεοελληνικής κοινωνίας.

Δεν ήταν λοιπόν τυχαίο το κόμμα που υπερίσχυσε τα πρώτα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης ήταν το κόμμα των Ναπαίων , δηλαδή το Ρωσικό κόμμα.

Το Ρωσικό (δηλαδή ρωσόφιλο) κόμμα ήταν ελληνική πολιτική παράταξη των πρώτων χρόνων ύπαρξης του ελληνικού κράτους.

Άρχισε να διαμορφώνεται περί το 1825-26 με αρχηγό τον Ανδρέα Μεταξά, συγχρόνως περίπου με τα άλλα δύο κόμματα, το Γαλλικό υπό τον Ιωάννη Κωλέττη και το Αγγλικό υπό τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο. Όπως φαίνεται και από την ονομασία, η κάθε παράταξη προσέβλεπε στην αντίστοιχη μεγάλη Δύναμη για βοήθεια σε εθνικό επίπεδο αλλά και για να επιβάλει την κυριαρχία της στην Ελλάδα. Εννοείται ότι η ρωσόφιλη παράταξη υποστήριζε θερμά τον Καποδίστρια και την πολιτική του αλλά μόνο μετά την δολοφονία του το 1831 πήρε, καθώς και τα άλλα δύο κόμματα, οριστική μορφή.

Το Ρωσικό κόμμα λεγόταν και κόμμα των Ναπαίων από κάποιον Κερκυραίο Νάπα, φανατικό υποστηρικτή του Καποδίστρια. Το Ρωσικό κόμμα διατηρούσε επαφή με τη Ρωσική διπλωματική αποστολή και είχε μεγάλη υποστήριξη στην Πελοπόννησο. Έριχνε μεγάλο βάρος στην προάσπιση της Ορθοδοξίας, γεγονός που του προσέδωσε μεγαλύτερο λαϊκό έρεισμα. Επιφανείς υποστηρικτές του ήταν και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Κίτσος Τζαβέλας και ο Ανδρέας Μεταξάς, ο οποίος διετέλεσε και αρχηγός του. Αρχηγοί της παράταξης εκτός του Μεταξά είχαν διατελέσει και οι Γενναίος Κολοκοτρώνης και Κωνσταντίνος Οικονόμος.

Το Ρωσικό κόμμα κυβέρνησε το 1832 και από τις 3 Σεπτεμβρίου 1843 έως τις 16 Φεβρουαρίου 1844 με αρχηγό τον Α. Μεταξά, ο οποίος, μετά από λαϊκή εξέγερση, ανέλαβε πρωθυπουργός και αργότερα προκήρυξε εκλογές για τη σύνταξη και την ψήφιση συντάγματος. Στις πρώτες βουλευτικές εκλογές του 1844 έχασε την πρωθυπουργία από τον Κωλέττη.

---------

Η ερώτηση είναι , κάτω από τον Οθωμανικό ζυγό υπήρχε ελευθερία στις θρησκευτικές πεποιθήσεις της κάθε μειονότητας ; Η απάντηση είναι Ναί . Υπήρχε φαινομενικά ανεξιθρησκεία . Δηλαδή οι Τούρκοι ήθελαν να έχουν την ησυχία τους και να εισπράττουν τους φόρους και κάναν και τα στραβά μάτια που λένε . Δεν άφηναν όμως οι εκκλησίες να έχουν την χλιδή που ήθελαν οι ραγιάδες , να χτυπάν ανεξέλεκτα οι καμπάνες και όλα αυτά που σήκωναν το ηθικό των σκλαβωμένων. Δηλαδή ήθελαν χαμηλούς τόννους , κάνετε ότι θέλετε και πληρώστε . Αλλά αν θέλετε και να σας αφήσουμε εντελώς ήσυχους να ασπαστείτε το Ισλάμ ... συμβούλευαν. Άλλωστε πόσοι Μογγόλοι είναι Τούρκοι ; Οι περισσότεροι είναι από τους λαούς που κατακτήθηκαν . Αυτή είναι και η πολιτική της Τουρκίας μέχρι σήμερα . Είσαι Μουσουλμάνος , είσαι Τούρκος . Και είναι γεγονός πολλοί Ελληνες αλλαξοπιστήσανε φανερά και γίνανε Μουσουλμάνοι και άλλοι κρυφά και γίνανε κρυπτοΧριστιανοί . Που υπάρχουν μέχρι σήμερα στην Τουρκία .Άλλωστε οι Αλεβήδες , τι είναι ; Έλληνες είναι .

Ο Ρήγας Φερραίος δεν ένιωθε καταπιεσμένος θρησκευτικά αλλά ένιωθε καταπιεσμένος πολιτικά . Δεν αλλαξοπίστησε λόγω αρχών , αλλά για αυτό υπέφερε . Δεν το άντεχε . Όμως καταλάβαινε και τους Έλληνες που αλλαξοπίστησαν , εξ ανάγκης  . Για αυτό και έγραψε τον στίχο . Όλοι μαζί , χωρίς καταπίεση , διαχωριστική των ανθρώπων, να ξεσηκωθούμε , να διώξουμε τους Οθωμανούς  . Δεν είχε καθόλου μέσα του τον μεγαλοϊδεατισμό που αργότερα επικράτησε στην Ελλάδα . Δηλαδή φύγετε εσείς να έρθουμε εμείς . Και τα αδέλφια μας που αλλαξοπίστησαν να τα προδώσουμε ; Τώρα επικρατεί , είσαι Ορθόδοξος , είσαι Έλληνας . Στην πολιτική αυτή προσεχώρησε και ο Γέρος του Μοριά.

Όταν δολοφονήθηκε ο Ρήγας το 1798 ούτε 40 χρονών , ο Θεόφιλος ήταν 15 χρονών στην Άνδρο .
Στα 18 του ,το 1801 , χειροτονήθηκε διάκονος . Το 1806 πηγαίνει στην Πίζα και σπουδάζει Μαθηματικά και Αστρονομία .Το 1812 διδάσκει πλέον στην Σχολή των Κυδωνιών Φιλοσοφία και Φυσικές Επιστήμες . Τί ήταν η Σχολή των Κυδωνιών ; 

Οι Κυδωνίες ή το Αϊβαλί  είναι μια πόλη και ένας από τους ασφαλέστερους λιμένες στα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας, απέναντι από τη Λέσβο, στα βορειοανατολικά της Μυτιλήνης.
Το Αϊβαλί υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα ιστορικά κέντρα του Ελληνισμού στη Μικρά Ασία, το δεύτερο μετά τη Σμύρνη.
Η Ακαδημία των Κυδωνιών,υπήρξε ένα από τα αξιολογότερα εκπαιδευτικά ιδρύματα του τουρκοκρατούμενου Ελληνισμού, ο Βενιαμίν Λέσβιος δίδαξε φιλοσοφία,μαθηματικά και φυσιογνωστικές επιστήμες, μαθήματα «καινοφανή» για την εποχή, γεγονός που προκάλεσε την αντίδραση εκκλησιαστικών κύκλων και διωγμό εναντίον του σοφού λογίου. Το 1811 τη διεύθυνση της Ακαδημίας ανέλαβε ο επίσης ονομαστός λόγιος Θεόφιλος Καΐρης και δίδαξε ως τις αρχές του 1821, όταν μυημένος στη Φιλική Εταιρεία εγκατέλειψε τις Κυδωνίες για να λάβει μέρος στην Ελληνική Επανάσταση του 1821. Παράλληλα, δίδαξε και ο Γρηγόριος Σαράφης, ενώ μαθητές της Ακαδημίας, κυρίως Έλληνες, τίμησαν αργότερα τα ελληνικά γράμματα. Στην Ακαδημία φοίτησαν και λίγοι Βούλγαροι και Ρουμάνοι.

Αρα μπορούμε να πούμε και στην εκπαίδευση υπήρχε σχετική ελευθερία επί Τουρκοκρατίας . Σίγουρα δεν υπήρχε η καθολική απαγόρευση που προσπάθησε να μας περάσει δυστυχώς η ΕλληνοΧριστιανική προπαγάνδα αργότερα . Παρ΄όλα αυτά οι Έλληνες Χριστιανοί δεν ήσαν ευχαριστημένοι όπως είπαμε από το Τουρκικό καθεστώς . Τι ήθελαν , επί τέλους . Ήθελαν το πνεύμα της Γαλλικής Επανάστασης του 1789 που ως γνωστόν ξεκίνησε από την μεσαία τάξη και όχι από την εργατική τάξη , δηλαδή ο Ευρωπαϊκός διαφωτισμός , δημοκρατικός φιλελευθερισμός , να περάσει και στα κατεχόμενα της Οθωμανικής επικράτειας . Αυτό ήταν το πνεύμα που επικρατούσε τις παραμονές της Ελληνικής Επανάστασης και για αυτό πολέμησαν οι λαοί των Βαλκανίων . Ήταν το πνεύμα της Γαλλικής Επανάστασης . Οι λαοί ήθελαν περισσότερο ελευθερία . Οι έμποροι και οι εφοπλιστές που είχαν συναλλαγές με την Ευρώπη χρηματοδότησαν την Ελληνική Επανάσταση , και για πρώτη φορά συνέπεσαν τα συμφέροντά τους , με αυτά του απλού λαού , Χριστιανών και Μωαμεθανών . Η νέα εποχή που ξημέρωνε ήταν η εποχή του φιλελευθερισμού σε όλα τα επίπεδα . Δηλαδή η αποτίναξη του σκοταδισμού που επέβαλε η υψηλή Πύλη και για λόγους διακυβέρνησης της αχανούς αυτοκρατορίας. 

Βασιζόμενος στο πνεύμα αυτό ο Θεόφιλος Καΐρης σηκώνει το λάβαρο της Επανάστασης στην Άνδρο το 1821 . Και πολεμώντας έφτασε μέχρι τον Όλυμπο , όπου και τραυματίστηκε . Το 1828 προσφωνεί στην Αίγινα το αφιχθέντα Καποδίστρια. Ο λόγος ορόσημο του φιλελευθερισμού προκαλεί αντιδράσεις , επαινέθηκε όμως από τον Κοραή. Ήδη στην Ελλάδα αρχίζει να επικρατεί η ΕλληνοΧριστιανική αντίληψη , όπως είπαμε  , δηλαδή το κόμμα των Ναπαίων , το Ρωσικό κόμμα . Που στην ουσία κυβερνά μέσω του Πατριαρχείου μέχρι σήμερα . Που καταπνίγει κάθε φωνή διαφορετική πέραν του ΙουδαϊκοΧριστιανικού ιδεώδες . Ταυτόσημο με τα συμφέροντα της Ρωσίας αρχικά αλλά με την πάροδο του χρόνου γίνοντας μανιέρα , τρόπος ζωής , συνήθεια , φόβος του αγνώστου κλπ. Εκείνη όμως την εποχή , τα πράγματα ήταν απλά . Αλλά τελικά επικράτησε ο υπεσυντηριτισμός  του Κωνσταντίνου  Παπαρρηγόπουλου . Ο εχθρός τους εκείνη την εποχή δεν ήταν ο παγανισμός , η αθεϊα αλλά ο Καθολικισμός και κάθε τι το Δυτικό που πέρασε ο Ρωσική προπαγάνδα . 

''Ουαί τοις ητημμένοις'' . Ο Θεόφιλος Καΐρης , ο τελευταίος Έλληνας Φιλόσοφος έπεσε σε δυσμένεια στους θρησκευτικούς κύκλους και όχι στην νόμιμη κυβέρνηση. Καταδικάστηκε από την τελευταία Ιερά Εξέταση (Ιερά Σύνοδος) που δυστυχώς ήταν στην Ελλάδα , στην χώρα του φωτός , με την ανοχή της Ελληνικής κυβέρνησης που από τότε ήθελε να τα έχει καλά με το θρησκευτικό κατεστημένο της χώρας , για να έχει την ησυχία του . Δηλαδή η πολιτική της Ελληνικής κυβέρνησης ακολουθούσε την πολιτική της Υψηλής Πύλης και δη των Φαναριωτών. Μια πολιτική που βόλευε την Τουρκία και την Ρωσία. Πρόεδρος της Ιεράς Συνόδου ο Διονύσιος Κυνουρίας . Ο  άνθρωπος που υπέγραψε τον Πατριαρχικό αφορισμό της Ελληνικής Επανάστασης καταδικάζει τώρα τον Θεόφιλο Καΐρη για τα θρησκευτικά του πιστεύω. Δεν είναι τυχαίο ότι αυτοί οι άνθρωποι επιπλέουν σαν φελλοί  στην Ελλάδα μέχρι σήμερα .

Τα πράγματα θα ήταν τελείως διαφορετικά ακόμη και σήμερα αν υπήρχε ο διαχωρισμός της Εκκλησίας από το Κράτος και την  κήρυξη ανεξιθρησκείας . Τότε ο μισός πληθυσμός της Τουρκίας θα ήταν Ελληνικός και ο άλλος μισός Κούρδοι . Άρα Τουρκία δεν θα υπήρχε σήμερα . Καθόσον οι Τούρκοι Μογγόλοι δεν υπερβαίνουν το ένα εκατομμύριο .

 Ο   Θεόφιλος Καΐρης ήταν βέβαια μυημένος στην Φιλική εταιρεία αλλά σίγουρα δεν ήξερε τα απόκρυφα της Ρώσικης στην ουσία εταιρείας . Ο  Θεόφιλος Καΐρης σηκώνει τη σημαία της Επανάστασης . Τι είχε άραγε μέσα στο μυαλό του ; Σίγουρα ένα καλύτερο αύριο για τους Έλληνες . Τα δεδομένα για αυτόν ήταν ότι στην Σχολή των Κυδωνίων στο σημερινό Αϊβαλί δίδασκε στους Έλληνες , στους Τούρκους στους Βούλγαρους , Ρουμάνους , σε όλον τον κόσμο που είχε την ανάγκη του . Τι άραγε θα προσδοκούσε από το Νέο Ελληνικό κράτος ;
Το νέο Ελληνικό κράτος του προσέφερε θέση στην πολιτική , θέση στο Νεο ιδρυθέν πανεπιστήμιο . Όλα τα αρνήθηκε . Αντί αυτού έκανε το ορφανοτροφείο στην Άνδρο . Μάζεψε ότι λεφτά μπορούσε από δωρεές και ξόδεψε όλη την περιουσία του . Το ορφανοτροφείο είχε 100 εσωτερικούς μαθητές και 500 εξωτερικούς . Πέραν αυτού είχε μαθητές τα ορφανά των Ψαρών αλλά και μαθητές Καθολικούς που παρέμειναν στο Νησί και Μουσουλμάνους Τούρκους . Σε άλλο κεφάλαιο θα αναλύσουμε τι δίδασκε επιτέλους ο  Θεόφιλος Καΐρης και θεωρήθηκε αιρετικός από την Ιερά Σύνοδο . Αυτή ήταν η κοσμο θεωρία του  Θεόφιλου Καΐρη ταυτόσημη με τον Ρήγα αλλά και με το πνεύμα της εποχής . Την Γαλλική επανάσταση τον Βολταίρο και τον Κοραή . Όμως ο υπερσυντηριτισμός που επεκράτησε στην Ελλάδα καταδίωξε τον Κοραή που ήταν και διπλωμάτης , πόσον μάλλον τον  Θεόφιλο Καΐρη που ήταν ένας πρώιμος Γκάντι .
Η Ιερά Σύνοδος τον καταδίκασε σε εξορία στην Σκιάθο και στην Θήρα . Εκεί ακόμη και τους μοναχούς της περιοχής τους φέρνει με το μέρος του . To Ελληνικό κράτος εκτελούσε τις εντολές της Ιεράς Συνόδου. Έστελνε τα πολεμικά πλοία και το στρατό να συλλάβει ένα γεροντάκι . Ο κόσμος της Άνδρου αντιδρούσε αλλά δεν μπορούσε να κάνει τίποτα στους μαυροφορεμένους . Έπεφτε ανάθεμα ... Οπως ακριβώς συμβαίνει και σήμερα .

Η υγεία του όμως άρχισε να κλονίζεται. Δεν αντέχει το επόμενο δικαστήριο της Σύρας και πεθαίνει μέσα στις φυλακές το 1853. Σε 10 μέρες από τον θάνατό του  ο Άρειος Πάγος τον δικαιώνει.

Οι θρησκευτικές ιδέες του Καΐρη

Ο ίδιος ο Καΐρης δεν αυτοσυστηνόταν ως εισηγητής ή ιδρυτής νέας Θρησκείας ή νέας Εκκλησίας. Θεωρούσε τον Θεό ως μόνο δάσκαλο της Θεοσέβειας. Ο Καΐρης όριζε τη Θεοσέβεια ως εκείνη τη δύναμη προς την οποία ο άνθρωπος προς «τον απόλυτον και απεριόριστον του υπέρτατου Όντος και Θεού των όλων τείνει σεβασμόν και εξ αυτού αναπτυχθείσα ενέργεια», είναι «εν πνεύματι και αληθεία του υψίστου και μόνου λατρευτέου Όντος άμεσος και έμμεσος λατρεία». Και αλλού, «οδηγεί (ενν. η Θεοσέβεια) τον άνθρωπιν εις το υπέρ φύσον άκτισον και απειροτέλειον όν, το μόνον και να δημιουργή και να πλάττη, και να φωτίζη και να ζωογονή και να τελειοποιή δυνάμενον[...] διδάσκει αναντιρρήτους,υψηλάς, αμεταβλήτυς, αϊδίους, υπερφυσικάς, αλλ' εν αυτώ απλουστάτας, φωτεινάς και ευκαταλήπτους, και αγαπητότατας αληθείας[...]κατασταίνουσα τον άνθρωπον αληθώς ένθεον, θεοφώτιστον και θεοδίδακτον, θεόπνευστον και θεοκίνητον, θεότευκτον τω όντι του μόνου κτιστού και πλάστου,του μόνου ζωοποιού και απειροτέλειου όντος πλαστούργημα και ζωοοποίημα και δημιούργημα».

Στα Πρακτικά της Συνόδου του Βασιλείου με ημερομηνία 21 Οκτωβρίου 1839 ο Καΐρης «εναντίον της Χριστιανικής Θρησκείας δεν εδίδαξεν ούτε ωμίλησε [...]ό,τι δ' αυτός φρονεί δεν εκήρυξε εις ουδένα».

Για τον Χρήστο Γιανναρά επρόκειτο για μια ιδιότυπη θρησκοληψία μυστικιστικού ηθικισμού. Ο ίδιος συγγραφέας γενεαλογεί το θεωρητικό-μεταφυσικό και ηθικο-πρακτικό μέρος του Καΐρειου θρησκευτικού συστήματος στις μεταρρυθμιστικές φιλοδοξίες του Κοραή και γενικά των Διαφωτιστών. «Πρόκειται για ένα τυπικό Δεϊσμό» Για τον Γιάννη Καρά, Διευθυντή Ερευνών στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, «ο Θεόφιλος Καΐρης δεν ήταν άθεος. Πιστεύει εις έναν Θεόν Πατέρα Παντοκράτορα.Ποιητήν ουρανού και γη, ορατων τε πάντων και αοράτων» .Για την ιστορικό Έλλη Σκοπετέα, επρόκειτο για αίρεση, η αλλοπροσαλλη, αλλοπρόσαλλα διατυπωμένη θεοσέβεια.

Αποτίμηση της προσωπικότητας και δράσης του Καΐρη

Ο Χρυσόστομος Παπαδόπουλος τον θεωρεί «ευσεβή και ζηλωτή κληρικό», ο οποίος όμως περιέπεσε σε πλάνες.«Ήταν προικισμένος με μεγάλες πνευματικές δυνάμεις, με τις οποίες μπορούσε πράγματι να αναγεννήσει την Ελλάδα, αλλά η θρησκευτική του πλάνη ανέκοψε απότομα το μορφωτικό του έργο » . Για τον Γεώργιο Σκληρό, ο οποίος σε άρθρο του στον Νουμά επιθυμεί να καταδείξει τη διαφορά ανάμεσα σε μεταφυσική και διαλεκτική μέθοδο, λέει για τον Καΐρη, πως «καταδιώχτηκε. Έτσι πεθαίνουν όσοι προτρέχουν της εποχής των» . Για τον Charles Frazee, ο Καΐρης, «ήταν τοσο ατομιστής, ώστε υποβαθμιζόταν η διδασκαλία του». Όπως η Έλλη Σκοπετέα σημειώνει, ο Καΐρης ήταν «μοναδικής συνέπειας[...] ζηλωτής των ιδεών του διαφωτισμού.[...] και από την παραφροσύνη, αν όχι και από την καταστροφή, τον σώζει η αίρεση[...] η θεόσέβεια » «Προοδευτικός δάσκαλος [...]πριν από την Επανάσταση[...]συνεπής στον θρησκευτικό του αντικομφορμισμό» για τον Κιτρομηλίδη.

Τα πιστεύω του.

«Θεοσέβεια» ήταν η πίστη του Καΐρη, περί της ύπαρξης του ενός και μοναδικού Θεού, ο οποίος πρυτανεύει των πάντων και αντίθετος στο τρισυπόστατο τη Αγίας Τριάδας, επηρεασμένος μάλλον από τις μονοθεϊστικές αντιλήψεις του Ευρωπαϊκού διαφωτισμού. Όπως ήταν φυσικό, μόλις αντιλήφθηκε κάτι τέτοιο το εκκλησιαστικό κατεστημένο, τον κατηγόρησε ως αιρετικό και για δημιουργία καινούργιας θρησκείας, του «Θεοσεβισμού». Η Ιερά Σύνοδος, του ζήτησε να προβεί σε «ομολογία πίστης», στην οποία δεν απάντησε, θεωρώντας την ως καταπιεστική της συνείδησής του. Στην συνέχεια η Κυβέρνηση ενδίδοντας στις πιέσεις της εκκλησίας, έστειλε να τον πάρει ο αρχηγός του στόλου Κ. Κανάρης, για να τον οδηγήσει στο εκκλησιαστικό δικαστήριο. Παρά την δήλωσή του ότι δεν διδάσκει Θεολογία, αλλά φιλοσοφία, δικάσθηκε. Στην απολογία του ο Καΐρης είπε: «Ούτε εισηγητής, ούτε ιδρυτής νέας θρησκείας είμαι, διότι φρονώ ότι τούτο δεν είναι έργον ανθρώπου, καθόσον τα τοιαύτα εις δύναται, ο εκ του μηδενός παράγων το σύμπαν. Η Θεοσέβεια δεν έχει άλλον διδάσκαλο ει μη μόνον τον Θεόν, καθότι επομένως είναι απόρροια της ηθικής του Θεού επομένως, ως προείπων, ούτε καθιδρυτής είμαι της Θεοσέβειας, ούτε προσηλυτιστής είμαι υπέρ αυτής».

Παρ’ όλα αυτά στις 23 Οκτωβρίου 1839, η ετυμηγορία ήταν καταδικαστική. Ο γραμματέας της Συνόδου Θεόκλητος Φαρμακίδης, τον υπερασπίσθηκε και ζήτησε να του επιτραπεί να φύγει στο εξωτερικό, αντίθετα ο Κ. Οικονόμου, παλιός συμμαθητής του, ζήτησε με πάθος την καταδίκη του, προφανώς γιατί είχε απορρίψει παλαιότερα την πρόσκληση του φίλου του Κίγγ, να διδάξει στην σχολή του. Τον καθαίρεσαν και τον εξόρισαν στο μοναστήρι της Σκιάθου, όπου οι σκοταδιστές καλόγεροι τον κακομεταχειρίσθηκαν μέχρι θανάτου. Για να αποφευχθούν τα χειρότερα τον μετέφεραν στην Σαντορίνη, όπου η διαβίωση ήταν καλύτερη. Μετά από δύο χρόνια τον απέλασαν στο εξωτερικό, όπου έγινε δεκτός με τιμές. Αργότερα, μετά την Συνταγματική Επανάσταση της 3ης Σεπτέμβρη του 1943 και με τη βοήθεια του φίλου του Ιωάννη Κωλέττη, επέστρεψε στην Άνδρο και συνέχισε στην σχολή του.

Δεν πέρασε πολύς καιρός και τώρα άρχισαν νέες ανακρίσεις από την κρατική εξουσία, αφού δεν ήταν πια ιερωμένος. Οι ανακρίσεις τον έφεραν στο δικαστήριο της Σύρου αυτή τη φορά, μαζί με τους φίλους του, Γρ. Δεσποτόπουλο, Σπ. Γλαυκωπίδη και Θ. Λουλούδη ή Μονοκόνδυλο.  Με την απόφαση 181/21.12.1852 του Πλημμελειοδικείου Σύρου, όλοι κρίθηκαν ένοχοι και μάλιστα ο Καϊρης με φυλάκιση δύο χρόνων. Ο Θεόφιλος Καΐρης οδηγήθηκε στα Λαζαρέτα της Σύρας. Ήδη ήταν γέρος, 69 ετών, πολύ ταλαιπωρημένος και άρρωστος, με ένα τραύμα που είχε από το μέτωπο, στα χρόνια της Επανάστασης. Ήδη μέσα στο υγρό μπουντρούμι επιδεινώθηκε η κατάστασή του και σε λίγες μέρες πέθανε από σηψαιμία. Το ημερολόγιο έγραφε 13 Ιανουαρίου του 1853.

Οι αρχές αρνήθηκαν στους συγγενείς του να τον ενταφιάσουν στο νεκροταφείο για την αποφυγή προσκυνήματος και αφού ο τοπικός ιερέας δεν παρείχε άδεια ταφής στο κοιμητήριο, χωρίς νεκρώσιμη ακολουθία και υπό την επίβλεψη της αστυνομίας ενταφιάστηκε άλλοι λένε έξω από την Ερμούπολη άλλοι λένε κάπου κοντά στο λοιμοκαθαρτήριο της Ερμούπολης.

Την επομένη της ταφής του άγνωστοι βέβηλοι άνοιξαν τον τάφο του διδασκάλου τεμάχισαν τη σορό του και έριξαν μέσα στα σωθικά του ασβέστη. Μερικές μέρες αργότερα, εννέα για την ακρίβεια, ο Άρειος Πάγος, με την απόφαση 19/19.1.1853 τον απάλλαξε από την κατηγορία, αλλά ήταν πολύ αργά πλέον.

Για άλλη μια φορά ο σκοταδισμός, η μισαλλοδοξία και ο φανατισμός έπαιξαν καταλυτικό ρόλο. Δίκασαν και καταδίκασαν έναν αθώο, όπως έχει ξαναγίνει άπειρες φορές στο παρελθόν, χωρίς να υπάρχει κάποιο ουσιαστικό στοιχείο να τον κατηγορήσουν. Τα ίδια που συνέβαιναν τότε, συμβαίνουν και σήμερα. Οι ιδέες και οι φωτισμένοι άνθρωποι κυνηγιούνται με κάθε τρόπο.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ο αντιδήμαρχος Άνδρου κ. Δημήτρης Γιαννίσης και η κα. Ειρήνη  Καΐρη

Καΐρειος Βιβλιοθήκη.- νήσος Ανδρος σήμερα .

Ο Καΐρης ήταν από τους πρωτεργάτες της Επανάστασης, αλλά και βοήθησε ποικιλότροπα το Ελληνικό έθνος. Δάσκαλος του Γένους και ένα από τα πιο φωτισμένα μυαλά της εποχής εκείνης, ήταν κατά κοινή ομολογία, ο Καΐρης. Αντί για ευχαριστώ, τον έριξαν στα κελιά της φυλακής, λες και ήταν ο χειρότερος εγκληματίας.

Για χρόνια ο κόσμος θεωρούσε ότι τα βιβλία του έχουν χαθεί όλα, έτσι μας έλεγαν τουλάχιστον. Τελευταία μάθαμε πως υπάρχουν όλα και πολλά συγγράμματά του ανέκδοτα. Ήταν το μίσος και η εμπάθεια εναντίον ενός ανθρώπου που δεν μπορούσαν και δεν μπορούν να τον καταλάβουν.

Ήταν ο φόβος μήπως δημιουργήσει καινούργια θρησκεία; Το πιθανότερο είναι να ισχύουν και τα δύο και η πολιτεία με την εκκλησία, σε αγαστή συνεργασία ευρισκόμενες πάντα, τον εξανδραπόδισαν.

Η αλήθεια είναι, ότι ο Θεόφιλος Καΐρης ήταν χίλια χρόνια (και περισσότερο) μπροστά από την εποχή του. Στη σχολή του είχε μαθητές, από όλα τα κράτη και όλες τις θρησκείες, και αυτό ακριβώς δίδασκε.

Αν εσύ τον Θεό το λες Βούδα, ή Αλλάχ, ή Ιεχωβά, ή όπως αλλιώς, είναι ο ίδιος Θεός. Σήμερα, 2.000 χρόνια μετά τον Χριστό, είμαστε στο ίδιο σημείο, αγκυλωμένοι στα ίδια πράγματα και αναζητήσεις. Εγκλωβισμένοι στα μικροσυμφέροντα και στις ρατσιστικές μας ανασφάλειες. Σημασία έχει η αγάπη, ο σεβασμός (στον άλλο και στο περιβάλλον), η προσπάθεια.

Έχουν υπάρξει στην πάροδο του χρόνου στην ιστορία της ανθρωπότητας πολλές αιρέσεις. Πολλές από αυτές με χιλιάδες οπαδούς που ακόμη και σήμερα είναι δραστηριοποιημένοι και επιδρούν ακόμα με διάφορους τρόπους στο ηθικό – φιλοσοφικό - κοινωνικό γίγνεσθαι της ανθρωπότητας..

Η «Θεοσέβεια» του Θεόφιλου Καΐρη, δεν ήταν απλά μια αίρεση. Με προσεκτική μελέτη σήμερα κάποιος θα έλεγε ότι δεν ήταν καν αίρεση. Ήταν ένα φιλοσοφικό σύστημα, μια κοσμοθεωρία τόσο απλή και αληθινή, βασισμένη σε ανθρωπιστικές πνευματικές, πολιτιστικές και ηθικές αξίες που για αυτόν τον λόγο δεν έγινε κατανοητή και για αυτό μισήθηκε και πολεμήθηκε με τέτοιο μένος.

Αν αυτή η οπισθοδρομική χώρα και ο λαός της είχαν συνειδητοποιήσει τι ακριβώς έλεγε αυτός ο άνθρωπος σήμερα θα μπορούσαμε να έχουμε ένα κοινωνικό, φιλοσοφικό, ηθικό σύστημα τόσο πρωτοπόρο αλλά και τόσο κοντά στα σημερινά δεδομένα του κόσμου που θα μιλούσαμε για μια νέα κοσμοθεωρία που θα μπορούσε να σώσει την ανθρωπότητα.

Δυστυχώς δεν έγιναν έτσι τα πράγματα.