Translate

Σάββατο 11 Φεβρουαρίου 2012

ΤΟ ΩΡΑΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΤΕΡΑΣ - ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ


Η πραγμάτευση του Ωραίου στην τέχνη και στη ζωή έχει μία ιστορία που τουλάχιστον όσον αφορά τον αρχαιοελληνικό και μετέπειτα δυτικό πολιτισμό ,φτάνει πίσω στον Ομηρο.
Σύμφωνα με τον καθηγητή φιλοσοφίας στο Πρίνστον Αλέξανδρο Νεχαμά ,στο βιβλίο του :
« Μόνο μία υπόσχεση ευτυχίας . Η θέση του Ωραίου στην τέχνη και στη ζωή»
Ο Σωκράτης είναι ο πρώτος εμβριθής στοχαστής του Ωραίου,το οποίο σενέδεσε άρρηκτα με τον έρωτα ,καθώς και με ζητήματα του πρακτικού βίου : όπως γράφει ο Νεχαμάς ,για τον Πλάτωνα
«η μόνη αρμόζουσα αντίδραση στο ωραίο είναι ο έρως - η επιθυμία να το κάνουμε δικό μας»
Και ενώ αρκετοί φιλόσοφοι ασχολήθηκαν στην συνέχεια με το Ωραίο (Πλωτίνος,Ακινάτης κα) μόλις στα μέσα του 18ου αιώνα και στο πλαίσιο του γερμανικού ιδεαλισμού καθιερώθηκε ο όρος Αισθητική και έγινε σταδιακά ένας αυτοτελής θεωρητικός κλάδος.
Ετσι, για τον Κάντ το Ωραίο φανερώνεται κατά την ενατένιση που προκαλεί «ανιδιοτελή αρέσκεια» . Στην Καντιανή υπεράσπιση της ανιδιοτέλειας του Ωραίου οφείλεται εν μέρει και η σταδιακή αυτονόμηση της Τέχνης . Λίγο αργότερα ο Σοπενχάουερ υποστήριξε πως η Τέχνη μας απαλλάσσει προσωρινά από την πανίσχυρη βούληση που καθοδηγεί τον εν πολλοίς οδυνηρό βίο μας.
Η Πλατωνική εξύμνηση της επιθυμίας κατοχής του Ωραίου αντικαταστάθηκε ιστορικά και φιλοσοφικά από τον ασκητισμό του νεωτερικού ατόμου που ενατενίζει την Τέχνη για να γλιτώσει από τις δυσχέρειες του βίου. Σε παρόμοιο μήκος κύματος ,ο Νίτσε θα γράψει :
Η αλήθεια είναι άσχημη : έχουμε την Τέχνη για να μην μας καταστρέψει η αλήθεια.
Ο Νίτσε φέρει και συγχρόνως προαναγγέλλει τον μοντερνισμό .
Πως αντιμετωπίστηκε το Ωραίο στον μοντερνισμό ;
Η παρόρμηση της Μοντέρνας Τέχνης ήταν η καταστροφή του Ωραίου.
Δήλωσε ο Αμερικάνος ζωγράφος Μπάρνετ Νιούμαν το 1948.
Μετά τα μέσα του 19ου αιώνα και ιδίως στο πρώτο μισό του 20ου ,το ωραίο εκδιώκεται συστηματικά από την Τέχνη. Ο Μοντερνισμός ,καταδεικνύοντας ότι το Ωραίο δεν βρίσκεται κατ΄ ανάγκην στην επιφάνεια ,αποσύνδεσε την αξία της Τέχνης από την εμφάνιση.
Τα σκήπτρα της κριτικής αποτίμησης παραδόθηκαν στο κοινό, που έπρεπε να πάρει την πρωτοβουλία να κατανοήσει το έργο και να καθορίσει την αξία του. Από την άλλη ,ποιητές και θεωρητικοί του μοντερνισμού θεώρησαν ότι το ευρύ κοινό δεν μπορεί να έχει παρά μία εν πολλοίς αγοραία άποψη για την υψηλή ποίηση και Τέχνη .

Όπως το Ωραίο υπόσχεται πάντα περισσότερα απ΄ όσα έχει δώσει έως τώρα, έτσι και η ερμηνεία ,η προσπάθεια κατανόησης αυτής της υπόσχεσης ,παραμένει πάντα έργο εν εξελίξει.
Το Ωραίο σε αντίθεση με την ηθική ,δεν απαιτεί την αποδοχή των ιδίων κανόνων από όλους.
Η Τέχνη δεν είναι μία αυστηρή μονο θεϊστική θρησκεία ,αλλά μάλλον μία παγανιστική λατρεία ,
όπου ακόμα και ξένοι θεοί μπορούν εν καιρώ να γίνουν αποδεκτοί και αγαπητοί.
Η ιστορία έχει καταρρίψει την Πλατωνική βεβαιότητα ότι το να αγαπάς το ωραίο σημαίνει να αγαπάς το αγαθό.
Η δε κρίση για το Ωραίο δεν είναι ούτε απολύτως αντικειμενική , ούτε απολύτως υποκειμενική :
είναι προσωπική.
Αναδεικνύει το γούστο ,τον χαρακτήρα ,τις αρχές και αξίες μας.
Κάνουμε ένα ωραίο αντικείμενο μέρος της ζωής μας και ελπίζουμε ,χωρίς να είμαστε σίγουροι, ότι θα την βελτιώσει όποιες και αν είναι οι ιδιότητές του.
Το Ωραίο καθώς βρίσκεται τόσο στην Τέχνη όσο και στους ανθρώπους γύρω μας ,είναι ωραίο να το αναζητούμε βιωματικά, ως μία υπόσχεση ευτυχίας. Αυτή είναι μία γόνιμη και ομολογουμένως ανακουφιστική πρόταση. Οι αισθητικές αξίες είναι αξίες της διαφοράς και της ατομικότητας.

Δεν υπάρχουν σχόλια: