Translate

Κυριακή 1 Μαρτίου 2020

Η θρησκεία των Μυκηναίων. Κυρία Πότνια - Δαίμονες - Ιέρακες

Η τέχνη μάς αποκαλύπτει τη θρησκεία.
Θρησκευτική σκηνή από χρυσό δαχτυλίδι της Τίρυνθας.
Αριστερά εικονίζεται πιθανώς η «Πότνια». 
Τέσσερις δαίμονες της προσφέρουν κρασί. 
(Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο)

Η σκηνή εκτυλίσσεται σ' έναν επίσημο χώρο, όπως υποδηλώνει στο κάτω μέρος της εικόνας μια αρχιτεκτονική ζωφόρος που φέρει τρίγλυφα και ημιρόδακες, διακόσμηση γνωστή από τις επίσημες αίθουσες των ανακτόρων. Μια γυναικεία μορφή, σαφώς θεϊκή, που φορά ιερατικό χιτώνα και χαμηλό κάλυμμα κεφαλής, κάθεται σ' ένα κομψό κάθισμα, ένα είδος θρόνου, και πατά σ' ένα υποπόδιο. Το έπιπλο αυτό είναι γνωστό από τα ομηρικά έπη, όπου ονομάζεται θρήνυς, και αναφέρεται επίσης στις πινακίδες της Πύλου. Πίσω από τη θεά ένας Ιέρακας (γεράκι)  με οξύ ράμφος στηρίζεται σ' ένα αντικείμενο που ίσως είναι ιερός κόμβος. Η θεά υψώνει ένα καλυκόσχημο κύπελλο του τύπου "της αγίας κοινωνίας", όπως ονομάζεται συχνά, γνωστό από πολλές μινωικές παραστάσεις, ενώ προς αυτήν έρχονται τέσσερις λεοντοκέφαλοι Δαίμονες κρατώντας σπονδικές πρόχους. Εμπρός στη θεά πάνω σ' έναν κιονίσκο βρίσκεται ένα θυμιατήρι. Ανάμεσα στους Δαίμονες εικονίζονται κυπαρισσοειδή κλαδιά, που ίσως είναι στάχυα. Έχουν συμβολική σημασία και δίνουν το νόημα της τελετής που είναι σχετικό με την βλάστηση. Στο επάνω μέρος της σφραγίδας εικονίζεται ο ήλιος σαν ένας τροχός με ακτίνες, η ημισέληνος, τέσσερα κλαδιά και πυκνές στιγμές που ίσως συμβολίζουν τη βροχή ή απλώς τον έναστρο ουρανό. Η σύγχρονη παρουσία ήλιου - σελήνης - κλαδιών πιθανόν να σημαίνει ότι η σκηνή εκτυλίσσεται σε μια ορισμένη εποχή του έτους,είναι όμως επίσης πιθανό να πρόκειται για παράθεση σημαντικών συμβόλων. Ασφαλώς εικονίζεται εδώ μια τελετή που έχει σκοπό να προκαλέσει την ευφορία της γης. Οι Δαίμονες έρχονται να παρακαλέσουν για την πολύτιμη βροχή.
----
Την Άνοιξη, όταν η φύση έβρισκε «τη γλυκιά και την καλή της ώρα» τελούνταν θρησκευτικές τελετουργίες προς τιμήν της μεγάλης Πότνιας (παντοδύναμης) Θεάς, κατά τις οποίες ελάμβανε χώρα η Επιφάνεια της θεότητας, όπως θριαμβευτικά εικονίζεται στο μεγαλύτερο χρυσό, μυκηναϊκό δαχτυλίδι της Τίρυνθας, η Summa Theologica, τα άγια των αγίων της μυκηναϊκής θρησκείας, όπου εικονίζεται η Θεά της φύσης, καθισμένη σε θρόνο και με το δε­ξιό ανυψωμένο χέρι κρατάει το ποτήριο της «Θείας Κοινωνίας», ενώ προ­σέρχονται σε πομπή τα ιερά της πα­ντοδύναμα ζώα, σύμβολα των φυσικών δυνάμεων, ανθρωποειδείς λεοντοδαίμονες που βαστάζουν τις τελε­τουργικές πρόχους προσφορών (χάλ­κινα αγγεία-κανάτες) έτοιμοι να προ­σφέρουν τη «θεία Ευχαριστία» στη μεγάλη πότνια θεά της φύσης.
Σύμφωνα με την παράδοση ο Ίναχος και οι συνδικαστές του Κηφισσός και Αστερίωνας αποφάσισαν η χώρα να ανήκει στην Ήρα και όχι στον Ποσειδώνα, και η «Ζευξιδία και Ζυγιά» Ήρα δίδαξε τους κατοίκους του Άργους πως να ζεύξουν τα ιερά της ζώα, τις λευκές αγελάδες, και να μάθουν να καλλιεργούν τη γη, για να ανθοφορεί και να καρπίζει το σιτάρι, και για τον λόγο αυτό λατρευό­ταν την άνοιξη στο Άργος κυρίως ως Ήρα Άνθεια, με τελετουργικούς χορούς γυναικών που κρατούσαν κλαδιά στα χέρια.



===============

Στην αρχαιότητα η λέξη «Δαίμων» ενείχε ευσέβεια.

Αρχικά στην επική ποίηση Δαίμονες καλούνταν οι Θεοί. Παράγεται από το ρήμα «δαίω» και «δαίομαι» που σημαίνει μοιράζω (μοιράζω στον καθένα την τύχη του). Επομένως Δαίμων είναι αυτός που μοιράζει, που δίνει μερίδια και κατ’ επέκταση «αυτός που ορίζει τη μοίρα ενός ανθρώπου».
Εφόσον οι άνθρωποι ήσαν πολυάριθμοι, θεωρούσαν ότι εξίσου πολυπληθείς ήσαν και οι δαίμονες. Αν και συνυπήρχε με την λέξη Θεός, εντούτοις, ο Δαίμων αναφερόταν στην απρόσωπη και απροσδιόριστη Δύναμη, ενώ ο Θεός στην ανθρωπόμορφη θεϊκή οντότητα. Η έννοια του Δαίμονος ισοδυναμούσε με την Μοίρα, την Ειμαρμένη.
Επίσης, στην λέξη Δαίμονα, απέδιδαν την έννοια του φύλακα αγγέλου: «κατά φύλακα Δαίμονα». Από εδώ προέρχεται και η λέξη ευδαιμονία (ευτυχία, προσδιόριζε τον έχοντα την εύνοια του Δαίμονος). Στην αρχαία Ελλάδα οι Δαίμονες είχαν σημαντικό ρόλο στις ζωές των ανθρώπων. Συναντούνται σε πλήθος συγγραμμάτων, όπως του Ομήρου, του Ησιόδου, του Πλάτωνα, του Πλούταρχου, του Ηρόδοτου κ.α. 

Αναφέρονται κυρίως σαν Θεότητες που δρουν στον ουράνιο χώρο ανάμεσα στους Θεούς και τους ανθρώπους. Έχουν μια αμφίδρομη σχέση, δηλαδή είναι κατά κάποιο τρόπο ο ενδιάμεσος αγγελιοφόρος των Θεών προς τον γήινο κόσμο και το αντίστροφο.

Σαν βοηθοί των Θεών στέλνουν τις αποφάσεις τους διαμέσου των χρησμών, ενώ παρακολουθούν και την εξέλιξη της ζωής των θνητών μέχρι να ελευθερωθεί η ψυχή τους από τα δεσμά του ανθρώπινου σώματος. Ακόμα φέρονται σαν φύλακες άγγελοι του κάθε ανθρώπου, ενώ κάθε Θεός μπορούσε να έχει πλήθος απ’ αυτούς στη διάθεσή του. Ο Ησίοδος μας αποκαλύπτει περισσότερο την αγαθή έννοια της ύπαρξής τους, διότι μας αναφέρει ότι σαν Δαίμονες δρουν οι ψυχές του “Χρυσού Γένους” που θεοποιήθηκαν και με προσταγή του Δία προστάτευαν τους ανθρώπους.
===================

«Κυρία Πότνια»

Πριν από την αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής γραφής Β οι επιστήμονες υποστήριζαν ότι η μυκηναϊκή θρησκεία ταυτιζόταν απόλυτα με τη μινωική. Όμως, μετά την ανάγνωση των πινακίδων της Γραμμικής γραφής Β αποδεικνύεται ότι στο μυκηναϊκό πάνθεον εμφανίζονται όλοι οι μεγάλοι Έλληνες θεοί της 1ης χιλιετίας, με εξαίρεση τον Απόλλωνα. Στις πινακίδες αναφέρονται ο Ζευς, η Ήρα, ο Ποσειδών, η Άρτεμις, ο Άρης και ο Διόνυσος. Σπουδαία θέση κατέχει μία θεά η οποία συνήθως προσφωνείται με την ονομασία «Πότνια (=σεβάσμια)». Η «Κυρία Πότνια» είναι αναμφίβολα η κυρίαρχη μυκηναϊκή θεότητα και σε αυτήν προσφέρονται πρόβατα, αρωματικά έλαια, μαλλί και μέλι.
Οι Μυκηναίοι δεν έχτιζαν μεγάλους ναούς και, όπως και οι Μινωίτες, λάτρευαν τους θεούς τους σε μικρά ιερά. Το ιερατείο, άνδρες και γυναίκες, αποτελούσε ιδιαίτερη κοινωνική τάξη και διαχειριζόταν την περιουσία των ιερών.

Φωτό , από το βιβλίο του Βλάση Ρασσιά
Περί Πατρώων ΘΕΏΝ 
Μετεξέλιξη της Πότνιας Θεάς σε Αφαία και τελικά στην Θεά Αρτεμις.


Ένα από τα συχνότερα μυκηναϊκά θεωνύμια είναι το «Πότνια» που πιθανώς αντιπροσωπεύει περισσότερες από μια γυναικείες θεότητες, κληρονόμους της Μεγάλης Μητέρας. Έτσι έχουμε την Potnia daburinthoyo (κυρά του λαβυρίνθου), Potnia Aswija(κυρά της Ασίας), Sitopotnia (κυρά των σιτηρών, πβ. Σιτώ στην Σικελία κατά την κλασική εποχή), Potnia hikkweia (κυρά των ίππων). Η Kwerasia (Θηρασία) πρέπει να ισοδυναμεί με την Πότνια θηρών (κυρά των αγρίων ζώων), ενώ στην ίδια θρησκευτική σφαίρα πρέπει να ανήκει και η Thehia Mater (Θεία Μητέρα ή Μητέρα των θεών). Η Άρτεμις μαρτυρείται στη γενική Artemitos, η Αθηνά (ή ο πρόδρομός της) στην έκφραση Athanas potnia (κυρά της Αθήνας). Eleuthia (Ελεύθια) είναι η θεά της γέννας και αντιστοιχεί με τα μεταγενέστερα Ειλείθυια, Ελεύσια, Ελεύθια, Ελεύθυια. Μια θεότητα με το όνομα Ennesidahon μπορεί να αντιστοιχεί στα μεταγενέστερα ννοσίγαιος, ννοσίχθων (αυτός που ταράζει τη γη), λατρευτικά επίθετα του Ποσειδώνα. Μια ομάδα θεοτήτων ονομάζονται Δίψιοι (οι Διψασμένοι), ίσως νεκρικά πνεύματα. Τέλος να σημειωθούν και μια σειρά από ονόματα που δεν μπορούν να ερμηνευτούν εύκολα (δίνονται στην καθιερωμένη συλλαβική τους μεταγραφή): Pa-dePi-pi-tu-na (ίσως έχει το πρόσφυμα -υννα που απαντά στη Δίκτυννα), Ma-na-saMa-ri-ne-usPa-sa-jaPo-ro-de-qo-noSi-ja-ma-to κ.ά.



ετυμολογία της λέξης Ιέραξ = γεράκι

ἱέραξ < ἵεμαι - ἱερός

Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Ιέραξ είναι γνωστά τα εξής δύο πρόσωπα:

  1. Ο άνθρωπος που με τη φλυαρία του καθυστέρησε τον θεό Ερμή για να τον εμποδίσει να απαγάγει την Ιώ από τον `Αργο. Τελικώς ο Ερμής σκότωσε τον Άργο και ο Ιέραξ μεταμορφώθηκε τότε στο ομώνυμο πουλί (το με τη σημερινή μορφή της λέξεως γεράκι).
  2. Πλούσιος κτηματίας στη χώρα των Μαριανδυνών. Ο Ιέραξ τιμούσε ιδιαιτέρως τη Δήμητρα και η θεά για ανταμοιβή του έδινε άφθονη σοδειά κάθε χρόνο. Κάποτε ο θεός Ποσειδώνας οργίσθηκε με τους κατοίκους της γειτονικής χώρας, της Τρωάδας, και τους έστειλε λιμό. Τότε οι Τρώες ζήτησαν τη βοήθεια του Ιέρακα, να τους προμηθεύσει σιτηρά. Ο Ιέρακας ανταποκρίθηκε, αλλά ο Ποσειδώνας θύμωσε και τον έκανε πουλί, το γεράκι, που έχει καλές σχέσεις με τους ανθρώπους, αλλά όχι και με τα άλλα πτηνά.

από την ΑΛΤΑΝΗ έχουμε την εξής ετυμολογία






Ρα

Ο Ρα για τους Αιγυπτίους ήταν ο Θεός Ήλιος. Σύμφωνα με την Αιγυπτιακή Μυθολογία ήταν ο πρώτος βασιλιάς και ο δημιουργός των πάντων. Έδρα της λατρείας του αποτέλεσε η πόλη Αννού (Lunu στα Αιγυπτιακά) ή αλλιώς γνωστή ως Ηλιούπολη (σημερινό Βόρειο προάστιο του Καΐρου). Έμβλημα του ήταν ο Ήλιος, σύμβολο της ζωής , του φωτός και της γονιμότητας. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι τον λάτρευαν σε μορφή οβελίσκου, όπως συνέβαινε και με πολλές άλλες θεότητες.
Είναι γνωστή η τάση τους να αποδίδουν στους θεούς τους ζωώδη χαρακτηριστικά. Έτσι, παριστάνεται συνήθως ως άνδρας με κεφαλή ιέρακος. Στο κεφάλι του φέρει στέμμα σε μορφή ηλιακού δίσκου με Ουραίο Όφη. Στο δεξί του χέρι κρατά το σταυρόσχημο σύμβολο της
αιώνιας ζωής (Ankh) ενώ στο αριστερό κρατά το σκήπτρο της εξουσίας-
==============



Ο άγιος Χριστόφορος ως Κυνοκέφαλος. Η άποψη ότι ο άγιος ανήκε στη μυθική φυλή των Κυνοκεφάλων, βαρβάρων χωρίς ανθρώπινη λαλιά, ήταν οικεία στο Βυζάντιο από τον 5ο αι. Η σύνδεση του αγίου με τους Κυνοκέφαλους δεν ήταν αποδεκτή από τη βυζαντινή Εκκλησία, γι’ αυτό η απεικόνησή του ως Κυνοκέφαλου δεν κυριάρχησε στη Βυζαντινή τέχνη. Στη μεταβυζαντινή εποχή, όμως, και ιδίως από τον 17ο αιώνα και μετά, οι ορθόδοξοι καλλιτέχνες, αρκετές φορές, απεικονίζουν τον άγιο Χριστόφορο με κεφάλι σκύλου.








===========
από το βιβλίο Ο Άγνωστος ΣΕΙΡΙΟΣ του Robert Templ 

....Σημειώνουμε πρώτα πως η Κίρκη που παίζει τόσο μεγάλο ρόλο στα Αργοναυτικα έχει την έννοια του "γερακιού" .Αυτό μας θυμίζει το γνωστό Αιγυπτιακό συμβολικό "γεράκι του Ωρου" που σήμαινε την Ανάσταση των Νεκρών Το γεράκι του Ωρου κυριαρχούσε στην αιγυπτιακή νεκρόπολη στη Μεμφιδα .... 

η συνέχεια λόγω του πλήθους των λεπτομερειών στο απόσμασμα από το βιβλίο....


 Κατά την Εποχή του Χαλκού, η Μεσόγειος ήταν μια θάλασσα κοσμοπολιτική όπου κυκλοφορούσαν πλοία, εμπορεύματα και ιδέες. Εκτός από τους μεγάλους πολιτισμούς της «εύφορης ημισελήνου», στον αιγαιακό χώρο αναπτύχθηκαν διαδοχικά τρεις μεγάλοι πολιτισμοί, ο κυκλαδικός, ο μινωικός-κρητικός και ο μυκηναϊκός. Καθένας από τους πολιτισμούς αυτούς είχε τα δικά του χαρακτηριστικά, έθεσε την ξεχωριστή του σφραγίδα στην τέχνη, στους πολιτικούς θεσμούς, στην κοινωνική συγκρότηση. Όμως, υπήρξαν αλληλεπιδράσεις οι οποίες κατέληξαν στη σταδιακή διαμόρφωση του κλασικού ελληνικού πολιτισμού.

Τι σημαίνει όμως Μυκηναϊκός πολιτισμός ; Οι Μυκήναι ήταν η πλέον ισχυρή πόλη αλλά τι φυλή ήταν ; Αχαιοί,Πελασγοί,Μινύες,Μινωίτες ; Οι αρχαιολόγοι - ιστορικοί δεν μας απαντούν . Απορία ψάλτου βηξ...έτσι μας προέκυψε ως Μυκηναϊκός πολιτισμός και όποιος θέλει ας κάνει τις δικές του θεωρίες . Γιατί άραγε ; 

ΜΙΝΥΕΣ

H Ιωλκός στον Παγασητικό κόλπο είναι  δεδομένο οτι ήταν Μινύες  προερχόμενοι από τον Ορχομενό.

από Ελλήνων Ιστορία 2003 Οι Μινύες φαίνεται ότι κάποια στιγμή σχετίσθηκαν και με τους Μινωΐτες - ενδεχομένως να συνέβη και το αντίθετο, αν και τα ευρήματα συνηγορούν υπέρ της πρώτης απόψεως. Ωστόσο υπάρχουν και ερευνητές, όπως ο Βρεταννός αρχαιολόγος Πάρσον, οι οποίοι ταυτίζουν Μινύες και Μινωΐτες, θεωρώντας ότι επρόκειτο περί του ιδίου λαού, ο οποίος σταδιακά εξαπλώθηκε από την ηπειρωτική Ελλάδα, στην Κρήτη, την Αίγυπτο και την Μεσοποταμία -την χώρα των Σουμερίων. 
.........
Επίσης θα πρέπει να προβληματισθούμε σχετικώς με την συγκρότησι του Αιγυπτιακού βασιλείου, Ιδρυτής και πρώτος βασιλεύς του οποίου ήτο ο Μιν (ή Μην, Μένες ή Μήνες στα αιγυπτιακά = Μηνάς - Μήνας), και η ημερομηνία ιδρύσεως του οποίου τοποθετείται στην κρίσιμη ακριβώς περίοδο του τέλους της 4ης χιλιετίας π.Χ. Την ίδια ακριβώς περίοδο, τυχαία (;), γεννάται και ο λαμπρός Σουμεριακός πολιτισμός στίς εκβολές του Τίγρητος και του Εύφράτου.
Τα προκύπτοντα συμπεράσματα τα αφορώντα στον εν πολλοίς τεχνικό διαχωρισμό μεταξύ των Ελλήνων Μινυών, Μινωϊτών και Μυκηναίων,  κατ' ουσίαν δεν υφίσταται.

η Πύλη των Λεόντων στις Μυκήνες.

Η πύλη με το συμβολικό λιοντάρι (Ιαγουάρο,Σκύλο) οδηγεί σε ένα κυκλικό ταφικό περίβολο.Οι νεκροί στο ταφικό κύκλο ,μέσα στον θολωτό τάφο, θα ταξιδέψουν στα Ηλύσια πεδία.Οι συμβολισμοί αναφέρονται στην Αργώ ,το φτερωτό δράκο,που ενώνει τους δυο κόσμους.
(από το βιβλίο ΑΡΓΩ του Θεόδωρου Αξιώτη)



Η Αργώ αποκαθιστά την επικοινωνία μεταξύ των Ελλήνων θνητών της Γης και των Ελλήνων Θεών του Σείριου. Δηλαδή με άλλα λόγια η ΑΡΓΩ παίζει τον ρόλο των Δαιμόνων  ... Τελικός προορισμός τα Ηλύσια πεδία στον Σείριο , δηλαδή όπως και στον Χριστιανικό Παράδεισο...
Σημειώνουμε ότι  τα Ηλύσια πεδία σε αντιδιαστολή  με την Ύλη-Πύλη γράφονται ανάποδα τα δύο (Υ-Η)  ...και αυτό έχει την εξήγηση του.
Για να πας εκεί δεν μπορείς να πας με την φυσική σου Ύλη .
Δηλαδή δεν υπάρχει Πύλη να πας εκεί φυσικά...παρά μόνο με  κάποιο άλλο τρόπο να περάσεις  (ολόγραμμα) την Πύλη - Στύγα - Συμπληγάδες Πέτρες. Την Στύγα που συμβόλιζαν με την Μέδουσα. Φύλακας άγγελος της Στύγας η Θεά Θέτις.
Για την εύνοια της ήρθαν σε φιλονικία ο Δίας και ο Ποσειδώνας ...αλλά τελικά την κέρδισε ένας θνητός ...ο Πηλέας .Μαζί έφεραν στον κόσμο τον Αχιλλέα...

==========
Αίγυπτος 

 Ο Ουράνιος Σκύλος και ο Γήινος Σκύλος με την μορφή Άδη θα περάσει τον Φαραώ από τις Πύλες με κάποιο Ηλιακό πλοίο . Στην εικόνα το μεταφορικό μέσον είναι ο Ιαγουάρος , που αντικατέστησε την Αργώ. Η Αθηνά-Ισιδα παραστέκεται όπως πάντα.Στα πόδια έχει το Ελληνικό γράμμα Ω.










Δεν υπάρχουν σχόλια: